Vô Minh Là Gì? Quan Niệm Phật Giáo Về Vô Minh

Vô minh là trạng thái mê muội, ngụp lặn trong tăm tối, là một trong những nguyên nhân chủ đạo gây ra khổ đau, phiền não của chúng sanh theo quan niệm Phật giáo.

Giải thích vô minh là gì?

Vô minh là một từ tiếng Hán, trong đó: Vô tức là Không, Minh tức là Ánh sáng. Vô minh hiểu theo nghĩa đen tức là Không có ánh sáng.

Còn hiểu theo nghĩa hàm ý, vô minh tức là mê muội, u mê, không phân biệt được thật giả, đúng sai, đang mê hay đang tỉnh. Tưởng là thật mà hóa ra lại là giả, tưởng là tỉnh hóa ra lại là đang mê, tưởng là đúng hóa ra lại sai rành rành.

Vô minh trong tiếng Anh là gì?

Trong tiếng Anh, từ “vô minh” có nghĩa là: ignorance (đếm được và không đếm được, số nhiều ignorances) có nghĩa: Sự ngu dốt, sự không biết.

Cách sử dụng:

1. To be complete ignorance of… tức là hoàn toàn không biết gì về…
2. Trong (Phật giáo) vô minh – Ignorance is the root cause of Dukkha: Vô minh là nguồn gốc của đau khổ.
3. Thành ngữ: Where ignorance is bliss, ’tis folly to be wise: Ngu si hưởng thái bình.

Quan điểm của đạo Phật về khái niệm vô minh

Vô minh là một khái niệm rất quan trọng trong Phật giáo. 

Theo quan niệm của đạo Phật, vô minh nghĩa là hiểu biết sai lầm về bản thân và vạn vật. Nó được coi là yếu tố đầu tiên trong nguyên lý Duyên khởi với mười hai nhân duyên (Thập nhị nhân duyên), và là một trong ba ô nhiễm (Tam lậu), và khâu cuối cùng của mười trói buộc (Thập triền).

Đạo Phật coi vô minh là gốc rễ của mọi bất thiện trong thế gian và cũng là đặc tính của Khổ. Nó dẫn đến tình trạng tâm thức không thấy sự vật “như nó vốn là” (Như thật tri kiến), cho cái giả là sự thật nên sinh ra khổ đau, phiền não.

Trong đời sống hằng ngày, chúng ta thường tin vào những gì mà mình cảm nhận được bằng các giác quan phàm tục. Tuy nhiên đối với những thứ chúng ta không được tiếp xúc, không nhìn bằng mắt thường được thì xác suất ta đưa ra nhận định không chính xác cũng rất cao. Đây là nguyên nhân dẫn đến những quyết định sai lầm.

Ví dụ, một con cá sống dưới hồ nước. Với mắt thịt, nó chỉ  nhìn thấy miếng mồi ngon chứ không nhận ra, ẩn giấu sau miếng mồi là chiếc lưỡi câu đang đợi sẵn. Thế là nó vội cắn mối và bị bắt được. Nếu chú cá đó được nhìn thấy toàn bộ hình ảnh, nó sẽ nhận ra mối nguy thì sẽ không cắn câu.

Các trường phái Phật giáo có cách lý giải vô minh tương đối khác nhau. Chẳng hạn như:

Vô minh trong Phật giáo Nguyên thủy

Trong giáo lý của Phật giáo Nguyên thủy, vô minh có vai trò quan trọng trong việc giải thích sự phụ thuộc của các chúng sinh trong chu kỳ sinh tử. Theo đó, vô minh góp phần tạo ra những điều kiện để nghiệp phát sinh và làm che giấu nhận thức về bản chất của sự vật.

Tạng Kinh chép, sự thiếu hiểu biết về Tứ diệu đế đã dẫn đến sự hiểu nhầm ý nghĩa của chúng. Còn theo Vi Diệu Pháp, ngoài thiếu hiểu biết về Tứ diệu đế, vô minh là sự thiếu hiểu biết khác về quá khứ trước khi chết của một người, cuộc sống sau khi chết và phụ thuộc phát sinh.

Vô minh cũng là liên kết đầu tiên trong 12 liên kết trong chu kỳ sinh tử. Nó giúp cho thân thể hình thành và bị ràng buộc trong sinh tử luân hồi với những chu kỳ lặp lại. Theo giáo lý Duyên khởi, tái sinh xảy ra thông qua 12 liên kết này và kết thúc bằng hoại diệt, tạo ra chu kỳ vô tận của đau khổ và không thỏa mãn (Dukkha).

Vô minh trong Phật giáo Đại thừa

Phật giáo Đại thừa cho rằng vô minh là nguyên nhân chính dẫn đến đau khổ và vòng luân hồi không tận, nên để thức tỉnh đầy đủ, ta cần hiểu rõ Tánh không.

(*Tánh không: tức là khả năng thấy tất cả mọi thứ đều trống rỗng và không có bản chất.)

Phật giáo Đại thừa cho rằng, vô minh có hai mức độ:

• Mức độ thứ nhất là thiếu hiểu biết về tính tuyệt đối hoặc bản chất thiết yếu của hiện tượng.
• Mức độ thứ hai là thiếu hiểu biết về thế giới tương đối, ngăn cản ta hiểu một cách chính xác về thế giới này.

Hai loại vô minh này được so sánh như hai sợi chỉ dệt vào nhau tạo thành tấm vải ảo tưởng và khó để phân biệt rõ.

Con người chúng ta thiếu trí tuệ để hiểu rõ bản chất của sự tồn tại và tin rằng mọi thứ trên thế giới này luôn vững chắc, chân thật, dẫn đến nhận thức không rõ về những luật nhân – quả, nghiệp lực và sự phụ thuộc lẫn nhau. Điều này dẫn đến sự không phù hợp giữa con người và thế giới này.

Vô minh trong Phật giáo Kim Cương Thừa

Theo giáo lý của Phật giáo Kim Cương Thừa, vô minh là một cái bẫy giữ người trong vòng luân hồi. Tông phái Phật giáo này tập trung vào thực hành con đường bí truyền (Tantric) và đạo sư sẽ giúp người học loại bỏ vô minh để đạt được giải thoát trong một đời duy nhất.

Tóm lại: Mặc dù các tông phái Phật giáo có cách giải thích khác nhau về nghĩa của từ vô minh, nhưng tất cả đều thống nhất vô minh là nguyên nhân gốc rễ của mọi bất hạnh, khổ đau và là sợi dây trói buộc chúng sanh trong Luân hồi. Đồng thời công nhận, thoát khỏi vô minh là điều căn bản và cực kỳ quan trọng để đạt đến sự giác ngộ và giải thoát khỏi Luân hồi sinh tử.

Hành trình từ vô minh đến giác ngộ

Vô minh là trạng thái tâm không có ánh sáng nên để thoát khỏi vô minh chúng ta soi sáng tâm. Ánh sáng duy nhất đủ sức soi rọi tâm chìm trong bóng tối là trí tuệ và chánh pháp. Chỉ khi có trí tuệ, ta mới có năng lực nhận ra những sai lầm xưa đã làm và tránh tái lặp lại chúng.

Để loại bỏ vô minh, khai mở trí tuệ, con đường duy nhất là siêng năng tu tập theo chánh pháp mỗi ngày. Trong quá trình tu tập, tâm trí chúng ta dần lắng đọng và gạt bỏ những tạp chất để trở nên trong sạch. Khi tâm đã sạch thì ắt có trí tuệ. Đã có trí tuệ thì ắt sẽ không còn vô minh.

Đặc điểm của những con người vô minh là gì?

Người vô minh là người không có khả năng nhận biết đúng sai, thật giả, không nhận thức được chân lý vô thường, vô ngã nên cứ mãi tạo nghiệp ác để rồi cứ mãi luẩn quẩn trong vòng Luân hồi sinh tử chẳng thể thoát ra.

Hầu hết chúng sanh đều vô minh. Chỉ những bậc cao tăng đắc đạo, chuyên tâm tu hành mới là những vị có trí tuệ đẩy lùi vô minh, có cơ hội đi đến Giác ngộ.

Vậy bạn ơi, bạn liệu có phải là người vô minh chăng?

Theo dõi Tượng Phật Đá Cao Trang để đọc thêm những bài viết thú vị về Phật pháp bạn nhé. Cảm ơn bạn đã dành thời gian theo dõi.

TƯỢNG PHẬT ĐÁ CAO TRANG

Address: 155 Văn Tân – P. Hòa Hải – Q Ngũ Hành Sơn
Phone: 0983.969.199
Email: admin@tuongphatda.vn
Website: www.tuongphatda.vn
Fanpage: facebook.com/tuongphatdacaotrang